Een passende plek voor de vernieuwers in de industrie. Ze treffen elkaar vandaag in het congres van het het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT). En de vraag staat centraal hoe de ervaringen in Groningen Nederland en Europa hun positie kunnen versterken. 150 bedrijven zijn aangesloten bij het ISPT. En ze zijn vandaag gekomen naar een plek die bewijst dat vernieuwen visie én lef vraagt. Dat is precies het thema van vandaag: vernieuwing door durf. Want of het nu gaat om architectuur of industrie – vooruitgang begint vaak met weerstand. En eindigt met trots, en als het mee zit, liefde.

En durf. Hij werd er enorm rijk van.

Durf dus. Zoals Willem Albert Scholten durfde in 1842. Met weinig meer dan aardappelen, visie en doorzettingsvermogen startte hij in Foxhol een zetmeelfabriek. Daarmee bracht hij de industriële revolutie naar Groningen. Scholten had geen blauwdruk of modellen. Wel verbeeldingskracht. En durf. Hij werd er enorm rijk van. En hij veranderde deze regio voorgoed – van landbouwgrond naar industriegebied, van klei naar chemie en energie.

Tijd om te handelen

Ook onze tijd vraagt om durf. We voelen dat we op een kantelpunt staan. De vanzelfsprekendheid van goedkoop gas en overvloedige grondstoffen is voorbij. De oorlog in Oekraïne en de opstelling van wereldmachten drukken ons met de neus op de feiten: toegang tot energie en grondstoffen is niet neutraal. Het is politiek. Geopolitiek. 

Er zijn krachten in de wereld die bewust ontwrichten wat voor ons van waarde is. En zij zetten ons onder druk via energie, technologie en grondstoffen. Geopolitiek, oorlog en klimaatverandering zetten alles op scherp. Onze industrie moet fundamenteel veranderen. En we weten het: minder fossiel, meer circulair, elektrificeren. Dat klinkt logisch, maar is niet makkelijk. Bedrijven worstelen met netcongestie, hoge kosten en ondoorgrondelijke regels. Zelfs de Europese Commissie waarschuwt: onze industrie verliest terrein.

De Gasunie groef elders zelfs leidingen op om dat hier mogelijk te maken.

Slecht nieuws kan verlammen. Maar deze tijd vraagt niet om somberen, maar om handelen. En om een snufje inspiratie. Waar vinden we die? Ik zou zeggen: kijk overal, maar zeker ook bij ons. Want wie goed kijkt, ziet dat er juist nú iets bijzonders gebeurt. En wel hier – in Groningen.

Toen de energiecrisis uitbrak, bouwden we met een rotvaart een LNG-terminal in onze Eemshaven. De Gasunie groef elders zelfs leidingen op om dat hier mogelijk te maken. Vergunningen waren zo verleend. Dat zegt iets over de daadkracht van deze regio. Wij produceren geen rapporten, maar resultaten. Groningen heeft unieke troeven. We halen straks 8 gigawatt aan groene stroom binnen. We hebben ruimte, infrastructuur, én samenwerking. En we hebben iets wat je niet kunt plannen of kopen: mensen met lef en nuchtere innovatiekracht.

Voorbeelden

Waar kun je dat zien? In Delfzijl, waar Avantium van plantaardig materiaal een grondstof maakt voor plastic. Groene chemie van wereldniveau. Koningin Máxima opende de fabriek – de eerste ter wereld op commerciële schaal.

Dat zien we bijvoorbeeld in de Eemshaven. Ik kwam onlangs bij Holland Malt om een eeuwenoud productieproces te bekijken, helemaal aangepast aan de eisen van deze tijd. Ik weet nog precies hoe het rook: mout, warmte, en een vleugje verbazing. Hier draait een volledige mouterij zonder aardgas. Holland Malt gebruikt restwarmte. Fossielvrij bier: het smaakt beter.

Ik weet nog precies hoe het rook: mout, warmte, en een vleugje verbazing.

We zien het ook bij Circtec, in Delfzijl, dat de grootste fabriek ter wereld opent voor chemische recycling van autobanden. Milieuwinst, banen, en economische groei in één. Groningen Seaports maakt dit soort innovaties mogelijk.

We zien het in Vlagtwedde, waar ChainCraft groente- en fruitafval omzet in vetzuren en meststoffen. Wat normaal in de kliko verdwijnt, wordt hier een grondstof. Zo bouwen we aan een circulaire economie.

Voorwaarden

Maar innovatie bloeit niet vanzelf. Het vraagt om investeringen in mensen, kennis en faciliteiten. Zonder dat fundament geen fabriek, geen verduurzaming, geen toekomst. Daarom is Entrance in Groningen zo belangrijk: daar worden de energieprofessionals van morgen opgeleid. En het Chemport Innovation Center biedt jonge bedrijven de ruimte om te groeien. Want zonder talent geen transitie.

Het bijzondere van Groningen is de combinatie. Groene stroom van zee. Een infrastructuur voor elektriciteit én waterstof. Ruimte om te testen en te schalen. Kennisinstellingen, bedrijven en overheden die elkaar versterken. En mensen die al worden opgeleid voor het werk van morgen. Hier komt het allemaal samen. En dat maakt het verschil.

Maar de vraag van vandaag is: durven we te bewegen?

Maar we zijn er nog niet. Er zijn ook hier nog veel ‘als-dan’-verhalen. Als de waterstofproductie echt opschaalt… Als de infrastructuur er snel komt… Als investeringen blijven doorgaan… dan kan Groningen de plek zijn waar de industrie van morgen al vandaag begint. 

Maar de vraag van vandaag is: durven we te bewegen? Niet blijven hangen in plannen, in het formuleren van voorwaarden, maar stappen zetten. Zoals Scholten ooit deed. Hij begon. En veranderde daarmee de regio.

Beginnen

Vandaag is het aan ons. Om kennis te delen. Verbindingen te leggen. En vooral: om te handelen. De toekomst wacht niet. En alleen vernieuwing kan behouden. Daarom hoop ik dat we vandaag samen de relevante vragen van een antwoord voorzien. 

Vragen als: Hoe versnellen we samen de elektrificatie van de industrie? Hoe bouwen we een sterke waardeketen rond waterstof? Hoe maken we samenwerking tastbaar – in resultaten, banen, duurzaamheid en brede welvaart?

Ik ben benieuwd naar de ideeën en inzichten die deze dag oplevert. We hebben een prachtige zaal met de beste deskundigen. Laten we niet alleen praten over verandering, maar die vandaag nog in gang zetten. Welkom dus in Groningen. Bij ons is de toekomst al begonnen.